De geboorte van een filatelist

In een van mijn vorige blogs kondigde ik aan dat ik van plan was de eerste 1000 postzegels die in Nederland werden uitgebracht te verzamelen.

Hoe is de stand?

Mijn verzamelwoede heeft inmiddels ruim 850 zegeltjes opgeleverd, het zal behoorlijk wat moeite kosten de laatste ook nog te bemachtigen. Sommige liggen volledig buiten mijn bereik, ze kosten een vermogen.

Het spreekt voor zichzelf dat ik mij hier beslist niet door laat ontmoedigen. Ik speur dagelijks Catawiki en Marktplaats af en probeer goedkoop partijtjes te bemachtigen waarin zich nog enkele ontbrekende postzegels bevinden.

Wat een feest als de postbode weer een pakje brengt!

Om wat meer achtergrondinformatie te vinden over zegels die ik erg mooi vind schafte ik Postzegelkunst van Christiaan de Moor (’s Gravenhage 1960) aan. Ik las dit boek met aandacht en stak een hoop op.

Nog niet tevredengesteld leerde ik van het bestaan van het Handboek Postwaarden. Dit werk heeft de pretentie alles te behandelen wat met postwaarden te maken heeft. Postwaarden is de verzamelnaam voor postzegels, maar ook alle andere postale publicaties, zoals luchtpostbrieven, briefkaarten en postwissels.

Dit standaardwerk, waaraan in 1994 begonnen werd, wordt nog steeds twee keer per jaar aangevuld. Tot mijn verbazing is de opzet niet chronologisch of naar onderwerp. In schijnbaar willekeurige volgorde verschijnen hoofdstukken (of zelfs delen daarvan). Het is de bedoeling dat de abonnee alles zelf bijhoudt, uiteindelijk zal hij dan eigenaar zijn van het complete werk.

Onder de indruk van dit monumentale werk zocht ik contact met de redactie en kreeg snel antwoord van de hoofdredacteur.

Beste Martin,

Leuke e-mail!! Het Handboek Postwaarden Nederland is een van de twee bezigheden in mijn leven. Het andere is neurowetenschappen, waarbij ik heb ontdekt hoe incontinentie bij ouderen ontstaat (is een hersenziekte). Daar wil ik binnenkort in de Verenigde Staten nog proberen iets tegen te doen.

Wat het Handboek betreft ben ik daar inderdaad vanaf 1993 mee bezig. Het is een beschrijving geworden van de totstandkoming van de postwaarden in Nederland tot en met 1988, waarna PTT KPN werd. Van de emissies na 1989 doen we alleen de emissies die voor 1989 al aan de kantoren waren. Voor de goede orde, we behandelen niet alleen postzegels, maar ook alle andere postwaarden. Het Handboek is een wetenschappelijk product, gebaseerd op de archiefstukken van de Posterijen, later PTT, nu aanwezig in het Nationaal Archief in Den Haag. Verder worden ook de archiefstukken van het Museum Joh. Enschedé, nu in het Noord-Hollands Archief in Haarlem, nauwkeurig bestudeerd. De wetenschappelijke opzet betekent dat wij niet even alle emissies op een simpele wijze behandelen, maar heel nauwkeurig en dus betrekkelijk traag. Deze opzet heb je intussen wel gezien. Het betreft A-, B-, C-, D-, E-, F-, G-, en I-emissies, waarbij A betekent permanente frankeerzegels, B = bijzondere frankeerzegels, C = toeslag-emissies, D = luchtpostzegels etc. etc. We werken met vier mensen, ondergetekende als de hoofd-auteur, maar Ruud van den Heuvel voor de getallen, Jan Vellekoop voor de taal en de specifieke filatelistische nuances en Michael Brekelmans voor de archiefstukken. Deze combinatie is heel bijzonder en produceert wetenschappelijk verantwoorde en hoog-niveau artikelen. Drukker en uitgever Joh. Enschedé Amsterdam heeft jou naar mij doorgezonden omdat ik eventueel nog afleveringen kan leveren die je nog niet bezit. Is dat het geval? Laat me dat even weten. Ben je ondertussen abonnee geworden door aanmelding bij Joh. Enschedé Amsterdam?

Subliem dat je zo geïnteresseerd bent!

M.v.g.

Gert Holstege

Prof. dr. Gert Holstege
Emeritus Professor Rijksuniversiteit Groningen

 

Hij gaf me ook nog de volgende tip (hier is duidelijk een heel echte filatelist aan het woord):

Verzamel de zegels ook op stuk, brief, briefkaart, drukwerk, binnenland, buitenland etc. etc., zodat daarmee wordt aangegeven waarom ze werden uitgegeven. Op deze manier kun je op jezelf de geschiedenis in gaan!

Via Marktplaats heb ik de delen I tm VI op de kop getikt, het laatste supplement is van december 2010, dus ik moet nog op 16 aanvullingen de hand zien te leggen.

 

 

 

 

Ik ben inmiddels aan het monumentale werk begonnen en merkte het volgende op:

• Er is een tijd geweest dat er volop (prent)briefkaarten verstuurd werden. Ik zie bijna nooit meer een ansichtkaart en helemaal nooit meer een gewone briefkaart.
• Je leest over het bestaan van “postwissels”. Die werden misschien nog gebruikt toen ik heel klein was, maar ik heb er nooit zelf eentje gebruikt of gekregen.
• Wie weet nog wat een monster zonder waarde is?
• Iedereen klaagt momenteel over de administratieve last waaronder veel beroepsbeoefenaars gebukt gaan. Maar wat bestonden er vroeger ook verschrikkelijk veel formulieren! En alles moest worden geparafeerd, gestempeld en rondgezonden.
• Een briefkaart hoefde maar met een halve cent gefrankeerd te worden, als men er maar niet méér op zette dan de naam van de afzender. Dit bracht een zuinige klant ertoe te schrijven: “van Hartemans Gefeliciteerdmans.” De PTT moest ook rekening houden met afzenders die hun postzegels insmeerden met een vettige substantie, zodat de inkt van het poststempel na ontvangst weer weggeveegd zou kunnen worden. De zegel kon dan nog een keer gebruikt worden!
• Het is dus niet toevallig dat men de term “vernietigen” gebruikt voor stempelen.
• Ik houd het meest van ongestempelde postzegels, dan kan je goed zien hoe ze eruitzien. Maar talloze echte verzamelaars willen juist alleen maar gestempelde exemplaren en halen allerlei toeren uit dit voor elkaar te krijgen (ze sturen zelfs post aan zichzelf).
• In het Handboek staan talloze poststukken die hun weg gevonden hebben, ik lees geïnteresseerd de namen van de ontvangers en verstuurders. De juiste titulatuur wordt natuurlijk in acht genomen, en een brief kan ook gericht zijn aan een jongejuffrouw. Op de een of andere manier ziet een adres zonder postcode er mooier uit dan met…
• Ik lees gestaag verder en sta versteld van wat er allemaal achter de schermen van Tante Pos gebeurde en gebeurt.
• Ik verheug me over de hoofdstukken die uitgebreid zullen ingaan op de wordingsgeschiedenis van mijn favoriete postzegels.

Meer later!

Zomaar een paar mooie: