We hebben het er thuis vaak over dat het steeds moeilijker wordt (politieke) meningen te delen met anderen. Mensen zijn heel vaak overtuigd van hun eigen gelijk en zijn nauwelijks bereid naar een ander te luisteren.
Heel vaak zit men in zijn eigen bubbel waar je alleen geluiden van gelijkgestemden hoort.
Het lijkt er wel eens op dat andersdenkenden niet alleen overtuigd moeten worden van hun ongelijk maar zelfs gevloerd moeten worden.
In de VS ligt het politieke debat volledig op zijn gat. Er is totaal geen samenwerking meer tussen Republikeinen en Democraten en als een idee of voorstel van de “tegenpartij” komt wordt het automatisch de grond in geboord.
Het gaat allang niet meer over de inhoud, alleen nog maar over macht(-sbehoud).
Ik vond het een goed plan toen mijn zoon voorstelde samen een boek te lezen over dit onderwerp. Hij koos The Righteous Mind van Jonathan Haidt en ik schafte twee exemplaren aan via Amazon.
Ik heb het boek inmiddels uit en zal het tijdens de kerstdagen uitgebreid met Bas bespreken.
Ik hoop dat hij me een beetje kan helpen overzicht te krijgen, want het boek is geen easy-read.
Het is een wetenschappelijke verhandeling die zich begeeft op het terrein van de sociale psychologie, politieke analyse en het morele denken.
Jonathan Haidt is sociaal- en cultureel psycholoog en verbonden aan de Universiteit van Virginia.
Het boek probeert uit te leggen waarom mensen op het gebied van politiek en religie zo erg verdeeld zijn. Haidt stelt dat dit niet is omdat sommige mensen goed zijn en anderen slecht. Dat zou te kort door de bocht zijn.
Ons brein is ontworpen voor groep-achtige rechtvaardigheid; we zijn sterk intuïtieve wezens van wie de onderbuikgevoelens onze strategische redeneringen aandrijven.
This makes it difficult – but not impossible – to connect with those who live in other matrices, which are often built on different configurations of the available moral foundations.
So the next time you find yourself seated beside someone from another matrix, give it a try. Don’t just jump right in. don’t bring up morality until you’ve found a few points of commonality or in some other way established a bit of trust. And when you do bring up issues of morality, try to start with some praise, or with a sincere expression of interest. We’re all stuck here for a while, so let’s try to work it out.
Haidt gelooft in het mechanisme van de vrije markt (mits de grote corporaties in toom gehouden worden en niet de kans krijgen winst te maken terwijl grote delen van de kosten gedragen worden door de belastingbetaler; denk aan milieuvervuiling en belastingontduiking terwijl wel gebruikgemaakt wordt van de infrastructuur).
Our politics will become more civil when we find ways to change the procedures for electing politicians and the institutions and environments within we interact.
Hij zegt verder dat we de groeiende problemen op Amerikaans politiek terrein niet kunnen aanpakken met het afleggen van beloften en een voornemen om aardiger te zijn.
Ik schreef dat dit boek geen easy read is, maar dat komt eerder doordat ik niet aan één stuk doorlees en omdat ik gelijktijdig ook andere boeken lees.
Haidt bouwt zorgvuldig zijn redenering op en geeft veel goed toegankelijke voorbeelden. Maar als je andere dingen tussendoor leest raak je soms de draad kwijt.
Wonderlijk genoeg ben ik toevallig een Nederlands boek aan het lezen dat heel veel overeenkomsten vertoont met het boek van Haidt: De meeste mensen deugen van Rutger Bregman.
Bregman is de advocaat van de aanname dat mensen niet van nature slecht zijn, sterker nog: de meeste mensen deugen. Vreemd genoeg is er een allesoverheersende overtuiging dat de mensen van nature egoïstisch en slecht zijn. Bregman heeft een sterk betoog waarin hij deze bestrijdt.
Haidt zit op dezelfde golflengte. Hij stelt dat ons al 50 jaar verteld wordt dat we fundamenteel zelfzuchtig zijn. Maar dit is niet waar:
We all have the capacity to transcend self-interest and become simply a part of a whole. It’s not just a capacity, it’s the portal to many of life’s most cherished experiences.
Het effect van twee boeken met vergelijkbare inhoud tegelijk lezen is dat je ze door elkaar gaat halen. Af en toe betrap ik Bregman erop dat hij een anekdote twee keer vertelt, maar dan realiseer ik me dat ik het betreffende verhaaltje waarschijnlijk bij Haidt had gelezen…
Samenvattend kan je stellen dat Haidt goed uitlegt hoe het komt dat er zo’n diepe kloof ontstaan is in de Amerikaanse samenleving, maar uiteindelijk weinig ideeën te berde brengt om deze kloof minder diep te maken.
Bregman is onverwoestbaar optimistisch. Ik heb zijn boek nog niet uit, ben benieuwd met welke aanbevelingen hij komt.
Ik ben ook nieuwsgierig naar de gevolgtrekkingen van mijn zoon. Dat wordt een interessant kerst-gesprek!