Een vriend van mij heeft een schildersezel in de kamer staan met een oud schilderij erop. Hij restaureert het als hobby. Gewend als ik ben aan de opperste toewijding en restauratieve correctheid van de vakmensen die ik op Youtube regelmatig bewonder zie ik zijn amateuristische activiteiten met enige huiver aan.
Ik heb namelijk weer een leuke site ontdekt: Baumgartner.
Baumgartner is een Amerikaan die zijn vader is opgevolgd als restaurateur van schilderijen.
Op Youtube staan talrijke filmpjes over de manier waarop hij te werk gaat, met uiteraard veel aandacht voor “voor” en ”na”.
Met de grootst mogelijke zorgvuldigheid voltooit hij zijn projecten. Na overleg met de eigenaar/opdrachtgever van het onderhavige kunstwerk gaat hij geduldig aan de slag. Het schilderij wordt schoongemaakt (er zit altijd vuil op en vergeeld vernis), vaak voorzien van een nieuwe linnen achterkant en onvolkomenheden worden geretoucheerd.
Ook de lijst wordt helemaal opgeknapt en het werk krijgt uiteindelijk een nieuwe vernislaag.
Het is onvoorstelbaar hoe kundig hij is. Sommige schilderijen komen zwaar beschadigd of verwaarloosd binnen, een leek als ik zou zeggen dat hier geen enkele eer meer aan te behalen valt. Maar Baumgartner gaat blijmoedig aan de slag en met behulp van scalpel en penseel weet hij zelfs de ernstigste beschadigingen weg te werken.
Zijn aanpak is wetenschappelijk (hij analyseert het kunstwerk uitgebreid om erachter te komen welke oplosmiddelen en technieken hij kan gebruiken) en gebaseerd op enorme ervaring. Tegelijkertijd heeft hij een hoge beroepsstandaard: hij waakt ervoor dat de integriteit van het werk en de kunstenaar in stand gehouden wordt (hij schildert er nooit zomaar iets bij), en alles wat hij doet is omkeerbaar. Dit wil zeggen dat een eventuele latere restaurateur, die wellicht over nieuwe technieken beschikt, niet gehinderd wordt door eerdere restauraties.
Ik ben het meest onder de indruk van het eigenlijke retoucheerwerk. Met een heel dun penseel worden beschadigingen of plekken waar de oorspronkelijke verflaag verdwenen is millimeter voor millimeter weggewerkt of ingevuld. Baumgartner kan op zijn palet zijn verf precies zo mengen dat zijn werk naadloos aansluit bij de rest.
Ik zit vaak met open mond te kijken als de staat onthuld wordt waarin veel schilderijen bij binnenkomst verkeren. Soms hebben ze waterschade opgelopen, er zitten regelmatig scheuren in (of er ontbreken zelfs stukken) en af en toe zitten er zelfs verfspatten van een huisschilder op.
Ik heb inmiddels zoveel filmpjes gezien (ze hebben een uiterst kalmerende werking, er gaat werkelijk een soort meditatieve rust van uit) dat ik vrij goed weet welke werkwijze gevolgd gaat worden. Baumgartner becommentarieert zijn filmpjes zelf op zeer gelijkmatige en rustige toon en zet er soms een muziekje onder. Heerlijk.
Het effect is haast hypnotisch: het komt weleens voor dat ik in slaap val. Het project is dan plotsklaps een aantal stadia verder.
Wie wil kan een rondleiding volgen door zijn atelier in Chicago, een prachtig ruim gebouw waarin vroeger een kleine industrie gevestigd was. Je ziet ook een Porsche 911 uit de jaren 70, waarmee je vermoeden bevestigd wordt dat Baumgartner zijn werk niet voor niets doet.
Heb ik destijds de boot gemist en had ik eigenlijk restaurateur van beroep moeten worden?
Nee. Hoezeer ik het werk ook bewonder, ik zou nooit het geduld kunnen opbrengen dat ervoor benodigd is. Eindeloos oude lijmlagen wegkrabben (vooral niet uitschieten met je scalpel!) en uren voorzichtig poetsen met een wattenstaafje: niet my cup of tea. Maar ernaar kijken? Graag!
Voor wie even afstand wil nemen van de drukte van het dagelijks bestaan en graag mooie kunst ziet: bekijk af en toe een filmpje zoals dit.
Website Baumgartner Fine art Studio