Onderuit

Het is lange tijd stil geweest op Martinhoudthetbij.nl

De reden is, dat ik flink in de mentale problemen terecht gekomen was. Op instigatie van mijn huisarts was ik gestopt met mijn medicatie (die ik al jaren slikte) en dat had desastreuze gevolgen.

Ik had het me anders voorgesteld, maar dit 500^e blog moet toch gaan over wat er met me gebeurd is de afgelopen maanden.

Ik heb er natuurlijk over nagedacht of dit wel verstandig is, maar ik heb twee argumenten om het toch te doen. Het eerste is, dat (gezien de naam en doelstelling van dit blog) het erg vreemd zou zijn dat ik wel praat over bloemetjes in mijn tuin, boeken en opknap-activiteiten maar volledig zwijg over wat me werkelijk de laatste maanden heel ingrijpend heeft beziggehouden.

Het tweede argument: er heerst nog steeds een taboe op mentale aandoeningen. Over een gebroken been, of zelfs een ernstige lichamelijke ziekte, kan over het algemeen vrij makkelijk geconverseerd worden, dit ligt helemaal anders als iemand psychisch niet in orde is.

Mijn vriend Siebe, die in april overleed, maakte er een levenstaak van het taboe proberen te doorbreken rond zijn bipolaire aandoening. Ik wil hem eren door ook openlijk over mijn psychische kwalen te spreken.

Voor veel mensen is het heel moeilijk voor te stellen dat zich zulke wonderlijke processen kunnen afspelen in een menselijk brein, waar je heel erg ziek van kan worden en je je vreselijk naar van kan voelen. Dit geldt vooral voor mensen die optimistisch en opgeruimd van aard zijn. Zij kunnen al snel de neiging hebben de patiënt bewust of onbewust als aansteller te kwalificeren.

In het volgende stuk probeer ik te omschrijven wat er allemaal met je gebeurt als je in psychisch gevaarlijk vaarwater belandt.

Ik kan me heel goed voorstellen dat lezers hierin totaal niet geïnteresseerd zijn.

 

Het spreekt voor zichzelf dat het dan heel verstandig is de rest van dit blog over te slaan. Even goede vrienden!
Blog 501 is weer een “gewone”, en verschijnt zeer binnenkort.

 

Welnu, voor mijn lezers die wel verder lezen, hier komt het.

 

Onderuit

Uitgangspunt is, dat ik volslagen onderuitgegaan ben. Ik had geen zekerheden meer, alles was duister, ik dacht dat ik gek werd en dat ik alles kwijt was. Mijn comfortabele leventje, met plezierige bezigheden en leuke vooruitzichten was volledig van de kaart geveegd. Ik leefde van dag tot dag en geloofde lange tijd dat het nooit meer goed zou komen. Ik speelde regelmatig met de gedachte er een eind aan te maken. Maar zelfs in mijn wanhopige toestand wist ik dat ik dit mijn familie nooit aan zou mogen doen. Die weg was dus afgesloten.

Ik vestigde al mijn hoop op de medicijnen, die hadden immers in het verleden ook uitkomst gebracht. Hoewel mijn lichaam er eigenlijk aan gewend zou moeten zijn duurde het erg lang voor de Sertraline weer begon te werken. Er was zelfs sprake van een laatste poging, die -als het geen resultaat zou opleveren- zou moeten uitwijzen dat ik een ander medicijn moest krijgen. Dat zou betekenen: weer opnieuw beginnen en nog langer in de ellende zitten.

Ik bad en hoopte dus dat mijn oude medicijn weer aan zou slaan. Gelukkig gebeurde dat, maar pas na heel lange tijd (een week of acht).

Dit betekende echter niet dat ik vanaf dat moment klachtenvrij was. De scherpste kantjes waren er van af, maar waar het nu op aankwam was, dat ik alles wat ik verloren had tijdens het ziekteproces weer terug moest zien te krijgen: vertrouwen, rust, plezier en evenwicht.

Ik moest bovendien afrekenen met allerlei negatieve elementen die als gevolg van mijn ziekte in mijn leven geslopen waren. Denk hierbij aan een enorm gebrek aan eetlust, slecht slapen, paniekgevoelens, wantrouwen, destructieve gedachtenprocessen en heel veel pessimisme.

 

Weer opkrabbelen

Op dit moment zit ik in dat proces en het gaat gelukkig steeds beter. Scherven moeten worden gelijmd, en rust en vertrouwen moeten worden opgebouwd.

Het gaat met vallen en opstaan. Er zijn dagen dat ik me prima voel, maar er zijn ook nog momenten dat ik een enorme knoedel in mijn buik heb, dat het zweet mij uitbreekt en dat ik me weer heel akelig en onzeker voel.

Mijn grootste angst is dat ik weer een terugval krijg. Het voelt regelmatig alsof ik langs de rand van de afgrond loop en er elk moment kan invallen.

Verder ben ik bang dat er dingen stuk zijn gegaan die niet meer te repareren zijn. Dat is niet allemaal verbeelding: ik heb werkelijk maanden achterstand opgelopen in mijn werk en het feit dat ik er lange tijd tussenuit ben geweest kan er aanleiding toe zijn mij niet meer opnieuw op de lijst te zetten voor de volgende periode.

Er is ook een familieweekend in het water gevallen en het is niet denkbeeldig dat mijn 40-jarige relatie met de Volkskrant onherstelbaar veranderd is. Ik lees de krant niet meer omdat het een grote aaneenschakeling is van ellende.

Er zijn ook dingen “besmet” geraakt: ik associeer ze heel sterk met de periode waarin ik me zo vreselijk naar voelde. Zo kan het zijn dat ik bij de aanblik van een boek dat ik in mijn slechte periode niet kon lezen me bijna letterlijk onpasselijk voel worden. Het wanhoop- gevoel komt weer boven en ik krijg de angst dat het wat betreft lezen helemaal afgelopen is voor mij (en dat terwijl het mijn grootste liefhebberij is!).

Er kan zich ook een wonderlijk psychologisch omkeerproces afspelen. Zo waren voor mij de mudlarkfilmpjes op Youtube zo’n beetje het enige lichtpuntje in mijn duistere dagen. De avonden waren meestal goed en ik vond het heerlijk naar deze filmpjes te kijken. Ik vond het ook heel erg prettig dat Greet me voorlas.

Deze dingen staan nu op de helling. Op de een of andere manier keer ik de zaken om: doorgaan met filmpjes en voorlezen wordt als het ware oorzaak van het blijven zitten in de narigheid.

 

Actie

Vaak kunnen mensen als ze depressief zijn niets ander doen dan de hele dag op bed liggen. Bij mij is er van het tegenovergestelde sprake, ik heb ontzettende behoefte aan bezigheid. Ik fiets elke dag een uur, wandel vaak en heb allerlei klussen in en om het huis gedaan. Alle ramen zijn van binnen schoongemaakt, de tuin (voor, achter en opzij) is helemaal gedaan en ik heb ook de keuken een grote beurt gegeven.

Op het spectrum?

Ik kan me niet goed herinneren hoe ik mijn dagen doorbracht vóór ik ziek werd. Ik merk dat ik op dit moment heel sterk behoefte heb aan een duidelijke dagindeling, waarin ik mezelf voortdurend bezighoud. Dit houdt de nare gevoelens op afstand en zorgt ervoor dat ik op een prettige manier de dag doorkom. Als ik geen projecten meer heb om te ondernemen, geen uitstapjes op het programma heb staan voel ik me onzeker en denk dat het niet goed zal gaan met die dag.

Hoewel Greet over het algemeen haar eigen gang gaat en we zeker niet voortdurend op elkaars lip zitten geeft het toch een enorm gevoel van steun als zij er is.

Wat nu natuurlijk ook een belangrijke rol speelt, is angst voor de toekomst: gaat het goed, kan ik alles weer? Het zal nog wel even duren voor ik de zekerheid en onbevangenheid weer terug heb, maar vroeg of laat zal ik toch ook weer de krant moeten gaan lezen en lange theoretische stukken voor mijn werk.

Ik moet natuurlijk ook weer volop communiceren en participeren.

Slapen

De nachten kenmerken zich op dit moment door heel vroeg wakker worden (6 uur, of nog vroeger) en dan worstelen met een stroom van incoherente gedachten en gevoelens die mijn hoofd binnenkomen. Het lukt niet meer in slaap te vallen, soms voel ik me angstig (in het begin veel meer dan nu) en het kost erg veel energie. Ik gebruik mindfulness-technieken en probeer mezelf verhaaltjes te vertellen (om wat meer orde in het hoofd te krijgen), maar dit werkt niet. Ik probeer het zo lang mogelijk vol te houden, maar moet er op een gegeven moment toch uit, terwijl ik graag nog wat had uitgeslapen.

Sleep Cycle

Ik kreeg het advies om een app te installeren op mijn telefoon, die mijn slaapritme bijhoudt. Dat heb ik gedaan en ik kan van de laatste nachten precies een overzicht krijgen van wanneer ik in diepe slaap was, wanneer er sprake was van REM-slaap en wanneer ik wakker was.

Ik heb nog wat twijfels over de betrouwbaarheid. De app maakt gebruik van de geluiden die opgevangen worden door de telefoon die op mijn nachtkastje ligt en ik neem aan dat hij aan de hand van de regelmaat (of de frequentie) van mijn in-en uitademing kan vaststellen of ik slaap of waak.

De app claimt dat de geluiden van mijn partner niet zo ver dragen dat ze mijn meting beïnvloeden, maar of dit klopt?

Ik moet er ook maar van uit gaan dat het algoritme dat bepaalt of ik slaap of niet accuraat is. Ik ben er nog maar een paar nachten mee bezig, maar tot nu toe geeft de app aan dat het best lang duurt voor ik in slaap val (terwijl ik zelf het idee heb dat ik heel snel vertrokken ben) en dat ik ’s morgens niet zo vaak wakker ben. Ik ervaar dat zelf heel anders.

Greet gaat de app ook installeren, ze worden dan gekoppeld en de metingen zijn dan een stuk accurater (volgens de app). Probleem is, dat zij hem regelmatig later zal aanzetten dan ik de mijne, omdat ze nog niet meteen gaat slapen. In die tijd zal mijn app dus nog steeds ook haar geluiden meenemen. (Dit is misschien de verklaring voor het feit dat de app denkt dat het zo lang duurt voor ik inslaap, hij hoort nog geluiden die mijn vrouw maakt…)

De app claimt ook dat je kunt leren beter te slapen en stuurt dan ook mailtjes van de sleep-academy.

De therapie

De huisarts suggereerde dat het wellicht verstandig was om niet alleen in te zetten op de medicijnen, maar ook een therapie te gaan volgen. Hierin zou gekeken kunnen worden naar de oorzaken en zouden die wellicht kunnen worden weggenomen.

De wachtlijst voor een reguliere therapie door een psycholoog is erg lang. Online therapie zou sneller kunnen.

Hoewel ik geen fan ben van communiceren via internet besloot ik om me wel hiervoor aan te melden.
In een therapie als deze volgt na een intakegesprek een behandelvoorstel en kan je aan de slag middels videogesprekken en email. Er is geen enkele vlees-en-bloed ontmoeting.

Het intakegesprek was een wonderlijke aangelegenheid. Via Karify (een app) kwam een beeldgesprek tot stand met een jonge psychologe, die een uur uittrok om erachter te komen wat er met me mis was. Af en toe viel ze stil, ik dacht omdat ze er behoefte aan had haar gedachten te bepalen, later realiseerde ik me dat ze (geluidloos!) aantekeningen maakte op haar computer.

Op de een of andere manier kwam het gesprek op de dood van mijn broertje en ondanks het feit dat ik aangaf dat dit ruim 60 jaar geleden was ging Erine hier diep op in, waarin natuurlijk naar voren kwam dat ik aan de ene kant aandacht te kort ben gekomen en aan de andere kant waarschijnlijk gebukt ben gegaan onder een over-protectieve moeder. Ze begon er zelfs nog even over dat de rollen wellicht op een gegeven moment waren omgedraaid en ik voor mijn moeder moest zorgen in plaats van zij voor mij. Hallo, ik was 3 jaar!

Voor mij een beetje te veel psychologie van de koude bodem en zonde van de tijd.

Ik vond het niet een echt goed gesprek.

Een kwartier na deze intake had ik een zoom-gesprek met de twee hoofdbehandelaars. (Pun intended).  Zij hadden de resultaten van de intake gebruikt om een behandelingsplan op te stellen.

In een kwartier hadden ze vast kunnen stellen dat voor mij ACT het beste was, een therapie die verwant is aan de cognitieve gedragstherapie, waarin gewerkt wordt aan Acceptatie en Commitment:

 

Acceptance and Commitment Therapie (ACT)* is een vorm van therapie waarbij het aanvaarden van jouw (onverklaarde) klachten centraal staat (acceptatie). Je leert om het zinloze gevecht met (vervelende) emoties, gedachten en lichamelijke sensaties waar mogelijk te stoppen. Zo ontstaat er ruimte en aandacht voor dingen die echt belangrijk voor je zijn (commitment). Het doel is niet om klachten op te lossen of te verminderen, maar om mentaal veerkrachtiger te worden.

ACT behandeling

Met de ACT methode leer je om op een flexibele manier om te gaan met de obstakels die je tegenkomt in je leven, zodat je je aandacht kunt richten op waardevolle dingen. Het is een ervaringsgericht behandeltraject waarbij je aan de slag gaat met je binnenwereld (gedachten en emoties) en lichaam. Ook mindfulness oefeningen zijn onderdeel van het traject. De behandelvorm heeft verder veel raakvlakken met cognitieve gedragstherapie.

Het ACT model

ACT bestaat uit 6 stappen die in willekeurige volgorde kunnen worden uitgevoerd:

• Acceptatie: ruimte maken voor vervelende ervaringen.
• Defusie: afstand nemen van je gedachten.
• Het zelf: flexibel omgaan met je zelf(beeld).
• Hier en nu: aandacht voor het hier en nu.
• Waarden: stilstaan bij wat je echt belangrijk vindt.
• Toegewijd handelen: investeren in je waarden.

Het doel van ACT is om van een fysiek of mentaal probleem tot een flexibele manier van denken te komen, door middel van bovenstaande 6 stappen.”

 

Ik had er moeite mee dat alle details en persoonlijke ervaringen die in het intakegesprek kennelijk geen rol hebben gespeeld in de keuze voor de rest van het traject. Een tijdspanne van een kwartier om alle relevante informatie over te brengen is hiervoor echt niet lang genoeg.
Het leek er dus een beetje op dat het besluit al van tevoren vast stond. Waar de uitgebreide intake dan voor nodig is geweest is de vraag.

Het leek er ook een beetje op dat Carlos, de baas van GGZ online die ook meepraatte al vastgesteld had dat de somatische kant minstens zo belangrijk was.

Mijn BMI is te hoog en ondanks het feit dat ik al 15 kg ben afgevallen vindt hij het belangrijk dat ook een verpleegkundige (die naar mijn leefpatroon gaat kijken) en een diëtist worden ingeschakeld. Ik ben hier niet zo blij mee. Ik weet natuurlijk al precies wat de experts zullen gaan zeggen: meer bewegen, minder vet en suiker en meer groente en fruit. Ik houd van mayonaise, slagroom en roomboter en moet natuurlijk richting komkommer en broccoli. Met een lekker sausje van magere yoghurt en water!

Omdat de wachttijd nogal lang uitpakt (eerste sessie 15 augustus) ben ik vast in contact gebracht met een ervaringsdeskundige. Ik heb inmiddels een uur met haar gepraat (zij kan uit de eerste hand vertellen) en binnenkort hebben we weer een gesprek.

Inmiddels staan er al vier afspraken in mijn agenda, eentje zelfs al voor oktober (tussenevaluatie). Ik zal ook in de vakantie vanaf Terschelling bezig zijn. Kijken hoe dat uitpakt. Pikant detail is, dat ik inmiddels op eigen kracht (en met behulp van de Sertraline) al weer voor een groot deel opgekrabbeld ben. Maar er valt nog best het een en ander te verbeteren, dus ik ben benieuwd en ga er heel serieus mee aan de slag.

Beter

Als mensen je vragen hoe het nu met je is zeg je meestal dat het al wat beter gaat. Je kunt moeilijk zeggen: “Het is nog steeds klote”.
Opgelucht klampt de vrager zich dan vast aan die term. Hij bevindt zich op veilig terrein, omdat de term immers ook betekent: hersteld.

Zomer

Ik heb deze tekst gelardeerd met enkele foto’s van bloemen in onze zonnige tuin, want er was naast alle ellende natuurlijk een heel belangrijke factor: het weer. Dat is gelukkig al maanden prachtig, ik moet er niet aan denken dat ik in mijn gedeprimeerde staat ook nog eens te maken zou hebben gehad met slecht weer!