Coalitie- of Statenakkoord?

Bij het begin van de huidige zittingsperiode van Provinciale Staten Flevoland (2019) is er een coalitie van VVD, GL, PvdA, D66, CDA en CU gevormd, die samen een kleine meerderheid aan zetels had. Elke partij leverde een Gedeputeerde en de fracties spraken af het gesloten akkoord te eerbiedigen.

Toen ik dit akkoord voor het eerst las was ik onder de indruk: mijn partij had goed onderhandeld, want er stonden veel goede dingen in en nauwelijks ongunstige passages.

Het ziet er naar uit dat de coalitie het deze zittingsperiode zal uithouden (de nieuwe verkiezingen zijn 15 maart), hoewel er wel wat barstjes zichtbaar worden en de meerderheid geslonken is.

Het is interessant om vooruit te kijken naar de nieuwe periode. Hoe zal de stemverhouding in de nieuwe Staten eruitzien? De voorspelling is, dat CDA zal krimpen en dat de BBB zijn opwachting zal maken. Forum stelt niet veel meer voor, maar zal Ja21 het aantal van 6 zetels behouden, of zelfs groeien?

Het wordt erg spannend, ik ben erg benieuwd hoe het zal gaan.

Tot nu toe hebben alle provincies gebruik gemaakt van deze coalitie-constructie. De vraag is, of hier verandering in komt. Het is mogelijk dat provincies overstappen op een andere organisatievorm: een Statenakkoord.

Nadeel van het werken met een meerderheidscoalitie is, dat de oppositie vier jaar lang min of meer buiten spel staat. Als de coalitie de rangen gesloten houdt hebben zij nooit een meerderheid van stemmen en rest hen eigenlijk niets anders dan kritiek leveren en (heel zelden) meestemmen met voorstellen waar zij wel achter kunnen staan.

Dit levert een droevig schouwspel op: oppositieleden die keer op keer hun gal storten op de bestuurders, voortdurend ontevreden zijn maar nooit iets voor elkaar krijgen.

De fracties van de coalitie laten dit gelaten over zich heen gaan, komen af en toe “hun” gedeputeerde te hulp, maar blijven in spreektijd ver achter bij de woordvoerders van de oppositie.

Je zou kunnen zeggen dat het er dus eigenlijk op neerkomt dat in de eerste weken/maanden na de verkiezingen zo’n beetje alle kaarten geschud worden en dat het hele democratische proces in de rest van de Statenperiode niet zo heel veel voorstelt.

Zo zwart-wit is het niet: er komen natuurlijk ook tal van onderwerpen aan bod die niet in het coalitieakkoord voorkomen.

Er gaan stemmen op deze gang van zaken te doorbreken en op zoek te gaan naar een model dat democratischer is en meer recht doet aan alle fracties.

Er is nog een factor die een rol speelt: de versnippering. Provinciale Staten van Flevoland telt op dit moment 17 fracties….. Er komt een moment dat het niet meer mogelijk is een werkbare coalitie te vormen.

Is er een alternatief?

Ja, in verschillende gemeenten wordt op dit moment geëxperimenteerd met een raadsakkoord. Er is daar geen traditionele coalitie meer, de politiek functioneert op een andere manier.

Wat is een raadsakkoord? De naam zegt het al: in een akkoord wordt opgesomd waar raadsleden (of in ieder geval een forse meerderheid) het wel met elkaar over eens zijn, of waar “mee te leven valt”. Aan deze onderwerpen hoeft dus weinig tijd besteed te worden, des te meer ruimte is er voor debat over zaken waar men het niet met elkaar eens is. Gekeken moet worden of na zo’n debat een meerderheid gevonden kan worden voor besluiten “dwars door de partijen heen”. Raadsleden hoeven zich dus niet te houden aan een ijzeren fractiediscipline en hoeven ook geen meloenen door te slikken (voorstemmen als zij hiertoe door coalitieafspraken gedwongen worden).

De benoeming van wethouders verloopt via een open sollicitatieprocedure en er kunnen werkafspraken gemaakt worden over de verdere gang van zaken (er zijn meerdere varianten mogelijk).

Men is hier en daar al aan de grond gelopen, maar in andere gemeenten lijkt het nieuwe model redelijk goed te functioneren.

Wat in gemeenten gebeurt kan ook in Provinciale Staten worden toegepast.

We zijn erg benieuwd hoe onze nieuwe periode er gaat uitzien!

Martin Minnema

Statenlid

 

Bovenstaand stuk schreef ik voor de site van GL Flevoland.

De materie werd ons uitgelegd tijdens een inspiratiesessie in het Provinciehuis door een ingehuurde spreker, Lianne van Kalten. Zij is wethouder in Vlaardingen en doet promotieonderzoek naar het fenomeen Raadsakkoord.

Voor deze sessie waren ook kandidaat-Statenleden voor de nieuwe periode uitgenodigd. Er was een tafel waar de BBB zich genesteld had en achter mij bleken vertegenwoordigers van de Haga-groep te zitten.

Het leek erop dat deze nieuwkomers het in hun hoofd hadden gezet dat het louter spreken over alternatieve organisatiemodellen al verdacht was. Had het ermee te maken dat de (zeer deskundige spreekster) lid is van GroenLinks? En een slimme vrouw?

Ideeën die van links komen zijn voor sommige mensen bij voorbaat verdacht. Dat deze andere manier van denken (een Akkoord in plaats van een Coalitie) weleens in het voordeel kan uitpakken van partijen als de hunne (die vaak in de oppositie belanden) kwam kennelijk niet bij ze op.

Ze namen ook alvast een voorproefje op het politieke debat waar ze graag aan zullen gaan deelnemen door een Mentimeter* peiling te gebruiken om hun afkeer van windmolens kenbaar te maken. Dat dit onderwerp volstrekt niet aan de orde was interesseerde ze minder.

Ik ben erg benieuwd hoe de samenstelling van de nieuwe Staten zal zijn! Ik denk dat we onze borst wel nat kunnen maken….

 

*Mentimeter: de aanwezigen maken via hun mobiele telefoon kenbaar hoe ze over de aangedragen onderwerpen denken. De resultaten verschijnen op het grote scherm vóór in de zaal.

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.