Een borreltafelartikel over onderwijs

Op de voorpagina van de Volkskrant staat een mooie foto van een klassensituatie op een VMBO.

Gratis bijles, vaste werktijden voor alle docenten, een minutieus plan voor iedere leerling. In een fonkelnieuw gebouw vol kleuren legt directeur Dennis Maharban uit hoe hij een zeer zwakke vmbo-school in Rotterdam omvormde tot een doorslaand succes.

Verderop in de krant wordt op twee pagina’s uitgelegd dat het eigenlijk helemaal niet zo moeilijk is om een zwakke school om te toveren tot een excellente.

Het stuk staat vol foute aannames en geeft bitter weinig inzicht in de werkelijke mechanismen van een school. Je hebt slechts een standvastige bevlogen directeur nodig die hogere eisen stelt, confronterende gesprekken voert en flink top-down werkt. Voilà!

Het is toch eigenlijk zo simpel. Docenten moeten niet de lerarenkamer in- en uitlopen. Op het Melanchton (ik dacht dat dit de naam was van een farao, maar het blijkt een Duitse theoloog en filosoof uit de 15^e eeuw te zijn) zijn de docenten van kwart over acht ’s morgens tot half vijf ’s middags aanwezig. Vijf dagen per week. “Er zijn geen scheve gezichten over docenten die er de kantjes van aflopen”.

Wat moeten we hieruit opmaken? Docenten werken niet hard genoeg en zijn niet genoeg uren op school.

Leraren die ’s morgens geen les geven gebruiken deze eerste uren om hun lessen voor te bereiden. Belangrijker: ze zijn altijd beschikbaar voor leerlingen en ouders met vragen. Zijn de leraren ’s middags klaar met hun lessen, dan gebruiken ze hun tijd op school ook om bijles te geven.

We weten nu: leraren kunnen hun tijd niet efficiënt indelen. Het is fout dat ze niet altijd beschikbaar zijn.

Levert dat geen extra werkdruk op, al die bijlessen? Docent Miriam Rozendaal reageert bijna verontwaardigd. “Ik krijg er gewoon uren voor, hoor.” Als je leerlingen het slecht doen, dát levert pas werkdruk op.
Het is een schande dat de meeste scholen niet aan gratis bijles doen.

Dus: klachten over werkdruk zijn onzin. Scholen gaan inefficiënt met beschikbare docent-uren om.

Geheim wapen van de directeur: een leerlingvolgsysteem dat de ontwikkeling van elke scholier minutieus in kaart brengt. Trots laat hij een Excellbestand zien met allemaal rode hokjes. Ook de persoonlijke ontwikkeling van een kind wordt gevolgd. De school gebruikt al die gegevens om een ontwikkelplan te maken.

Wat een flauwekul. Welke school beschikt nu niet over een uitgebreid leerlingvolgsysteem? Waar denk je dat de inspectie zijn oordeel op baseert?

De school bood vroeger alleen de theoretische leerweg aan. Toen kwamen er leerlingen binnen die dat niveau eigenlijk niet aankonden. Nu bieden ze alle VMBO-niveaus aan. Het slagingspercentage ging van 60-70% naar gemiddeld 98%.

(Nog even daargelaten dat dit een heel vreemde situatie was: bestond er werkelijk een VMBO-school in een achterstandswijk die alleen TL aanbood? Dan is een slagingspercentage van 60 nog heel hoog!) We kunnen nu concluderen dat categorale VMBO’s uit den boze zijn. Problemen worden opgelost en slagingspercentages worden hoger als je alle VMBO-niveaus aanbiedt.

Als je een school echt wil verbeteren moet je ook afscheid durven te nemen van collega’s die niet functioneren. Dat kan louterend werken.

Het is toch zo simpel: als directies wat minder soft waren zouden docenten een stuk beter gaan functioneren! (We hebben het nu even niet over de sterke rechtspositie van leraren – je kunt niet zomaar iemand ontslaan- en ook niet over hoe je aan enthousiaste nieuwe docenten komt).

Confronterende gesprekken, maar ook hulp! Leraren werden op cursus gestuurd en alle docenten werden aan een collega gekoppeld om bij elkaar mee te kijken in de les.

Directeuren zullen zich voor de kop slaan: gooi er een cursusje tegenaan en er geschieden wonderen. Waarom gaan ze niet vaker bij elkaar op lesbezoek? Tijd zat om regelmatig bij elkaar in de les te kijken en er dan uitgebreid over te praten.

Soms moet een directie top-down werken. Zo gaan we het doen, er is hier even geen democratie.
Het mooie is: na een tijd kun je dat afbouwen en komt steeds meer  verandering vanuit de docenten zelf.

Leve de sterke man. De leraren vinden het heerlijk om autoritair geleid te worden en gaan dan vanzelf inzien dat ze het altijd fout gedaan hebben. Ze zullen dankbaar zijn voor deze les.

Betrokkenheid van ouders krijg je voor elkaar als je aan het begin van het jaar een kennismakingsgesprek organiseert (en de schoolboeken niet meegeeft als ouders niet komen).

Dat andere scholen hier niet opkomen! “Zachte dwang” helpt. Je hoeft maar een keer zo’n actie te ondernemen en je hebt alleen nog maar tevreden ouders.

Wat een gemakzuchtige, infantiele reportage.

Wat een hoog verjaardagsgesprekgehalte: als de leraren maar wat harder werken en niet zo zeuren, als je maar een ferme schoolleiding hebt en als je de ouders maar intelligent benadert: alle problemen verdwenen!

 

Ik vraag me af of de verslaggever het boek Superschool van Erik van ’t Zelfde gelezen heeft. (Lees mijn blog hierover).

Hij was directeur van een Rotterdamse school, die als zeer zwak werd beoordeeld. Hij zag kans de school er weer helemaal bovenop te krijgen. Maar de prijs was hoog.

Hij verlangde van zichzelf en van zijn docenten een maximale inzet, ze werkten talloze uren die niet betaald konden worden en dit ging ten koste van de gezondheid.
Hij moest ongelooflijk hard knokken om steun te krijgen van bestuur en gemeente en moest rechtszaken voeren om voor elkaar te krijgen dat hij leerlingen van school kon verwijderen.
Er was nooit voldoende geld. Hij had grote moeite met een aantal ouders, werd zelfs bedreigd.

Juist deze week publiceerde van ’t Zelfde een bevlogen en cynische brief waarin hij de alarmklok luidt: kansenongelijkheid en achterstanden nemen schrikbarende vormen aan en bij het huidige beleid wordt het alleen maar erger.(Deze brief stond op Facebook, ik kan er niet naar linken).

 

Misschien was het tijd voor een optimistisch stuk over het onderwijs, maar een simplistisch artikel als dit, waarin zaken niet genoemd worden of gebagatelliseerd en waarin leraren worden geschoffeerd, daar zit echt niemand op te wachten.