Een vriendin maakte me opmerkzaam op een site die gewijd is aan de geschiedenis van de Hervormde Kweekschool in Amsterdam.
Deze school stond aan de Plantage Middenlaan, mijn vader heeft er gewerkt als leraar en directeur. Mijn zus en ik hebben er gestudeerd, toen ik erop zat heette de school inmiddels de Hervormde Pedagogische Akademie.
Het is een mooie ervaring alle chronologisch gerangschikte informatie op deze manier tot je te kunnen nemen.
Ik wist al veel van de geschiedenis, omdat ik ook het boek De grond waarop we stonden (van oud-leraar W. Van der Horst) heb gelezen.
Het meest memorabele stukje geschiedenis:
Tijdens de bezetting werden joodse kinderen via de tuin van de kweekschool weggehaald uit het kinderdagverblijf dat zich recht tegenover de Hollandse Schouwburg bevond. De Hollandse Schouwburg was het verzamelpunt van de joden uit Amsterdam die werden gedeporteerd naar kamp Westerbork. De jonge kinderen en baby’s werden van hun ouders gescheiden in de crèche ondergebracht.
De kinderen werden de school uit gesmokkeld op momenten dat een tram stilstond, daarna liet men ze onderduiken.
Mijn vader is tien jaar directeur geweest, juist in die periode speelde zich het democratiseringsproces af: waarin leerlingen werden voortaan studenten genoemd. Ze eisten (en kregen) veel meer zeggenschap .
Op de foto mijn vader in zijn werkkamer. Let op het portret van Kennedy rechts en het klassiek-Griekse reliëf achter hem. Dat hangt nu bij mij in de woonkamer.
Mijn vader wordt vele malen genoemd. Het is een wonderlijke gewaarwording steeds je eigen naam tegen te komen.
Over het algemeen is men lovend over hem. Hij was voor zijn tijd behoorlijk progressief . (Als je heel goed kijkt zie je dat mijn vader’s naam door leerlingen onder die van de school gezet is).
Een volslagen verrassing was een terloopse opmerking (in een krantenartikel dat verscheen bij zijn afscheid) dat hij onderduiker zou zijn geweest.
Ik kende mijn vaders wapenfeiten: zijn belangrijkste verzetsdaad tijdens de bezetting bestond eruit dat hij zijn hand weleens voor zijn gezicht bracht, met een vinger links en een andere rechts van zijn neus, op deze manier dus het V-teken makend.
Ik heb nooit iets gehoord van onderduiken, dus ik vermoed dat hier van een misverstand sprake is.
Mijn vader heeft jammer genoeg niet mogen meemaken dat ik in zijn voetsporen ben getreden: uiteindelijk werd ik ook directeur van een school.
Als kind moet ik wel het een en ander meegekregen hebben van de spanningen waaraan mijn vader destijds blootstond: een autoritair bestuur, lastige leraren en een hoge werkdruk met veel verantwoordelijkheid. (De foto is van 1961. Ik ben het tweede jongetje van links).
Mijn vader is overspannen geweest en heeft in de laatste fase van zijn loopbaan bewust een stapje terug gedaan: de laatste jaren was hij weer leraar.
Toen ik klein was ging het meeste aan mij voorbij. Ik begreep veel beter hoe hij zich gevoeld moet hebben toen ik zelf directeur was. Ik denk dat mijn vader nooit erg stressbestendig is geweest en dat ben ik ook niet….
Mijn grote zus heeft mijn vader nog meegemaakt in zijn rol als directeur (ik geloof dat ze er nooit uitgestuurd is, in dat geval had ze zich bij hem moeten melden). Toen ik op de HPA kwam was hij leraar pedagogiek, ik zat bij hem in de klas. Hij gaf goed les, gelukkig was er bij mijn eindexamen een onafhankelijke gecommitteerde aanwezig, die het eens was met het goede cijfer dat hij me gaf.
Ik heb goede herinneringen aan de Pedagogische Akademie, ik heb er met plezier gestudeerd en veel geleerd. Ik heb ook een bescheiden rol gespeeld in de Akademieraad, als lid en als secretaris. Op de foto zit ik naast de voorzitter, Piet Mantel.
Ik ben nog één keer terug geweest in het schoolgebouw aan de Plantage Middenlaan, bij een reünie.
Het is nu geen school meer, het is nu het Nationaal Holocaust Museum. Binnenkort ga ik er naartoe.
Site van het Nationaal Holocaust museum
Beste zoon van mijnheer Minnema,
Zo bijzonder dat ik je bericht lees op de avond voordat ik
morgen naar onze jaarlijkse klassen reünie ga van de Kweekschool.
Omdat café Ëik en Linde “op zaterdagochtend gesloten is verzamelen we altijd bij café Koosje vlak naast de voormalige crèche.
Ik heb je vader natuurlijk goed gekend.
Hij gaf ons CMV lesssen.
Je zus zat destijds ook bij mij op school. Ik ben afgestudeerd in 1970.
Het hoofdakte jaar eindigde pas in september. dus dat was blokken in de grote vakantie.
Wat leuk dat je je vader opgevolgd hebt.
Inderdaad jammer dat hij dat niet meer heeft mogen meemaken.
Wij zijn vlak voordat het Holocaust museum in de school kwam nog door de toenmalige ‘krakers” binnen gelaten.
Zo leuk!!! Er was bijna niets veranderd.
.
Wist je dat de directeur Johan van Hulst, die veel hulp heeft geboden tijdens de oorlog om kinderen weg te smokkelen nog leeft. Ik meen dat hij inmiddels 107 is en nog heel scherp van geest.
Dank voor je verhaal.Heel ontroerend om te lezen.
Mocht je willen reageren dan vermeld ik hieronder mijn e-mail adres.
Vriendelijke groet,
Mary Braam
Hi Martin, wat leuk om dit artikel van je tegen te komen en wat een boeiend verhaal ook over de achtergronden van de Pedagogische Ac die ik zelf tussen 1976 en 1979 bezocht heb. Dit was toen Harry Schram Direkteur was, ik geloof een vriend van mijn vader die inspecteur van het onderwijs was. Dit laatste eerst in Apeldoorn en daarna in Arnhem. Het was een interessante tijd op de PedAc. Ik heb de stakingen op een afstandje gevolgd en..notabene..heb Piet Mantel meegemaakt als docent Nederlands. Bijzonder vriendelijk persoon en een buitengewoon goede docent. Mijn loopbaan is niet het onderwijs geworden. Ik heb nadien met wat omwegen Geneeskunde gestudeerd en met m’n gezin in tropisch Africa gewerkt, gevolgd door een verblijf in zowel Engeland als Schotland. Sinds zo’n 16 jaar nu in Australie waar ik m.n. een “rural doctor” ben geweest. Zie Linkedin profile, mocht je geinteresseerd zijn. Ik zie dat je verschillende en aardige artikelen gelezen hebt. Leuk!.. Hoop dat het je goed gaat. Best wishes, cheers. Paul Alexander Wolf
Beste Paul,
Wat leuk om alles te lezen. Wij zaten bij elkaar in de klas. Ik weet nog dat Rob Huier alles bij jou spiekte en dat jij twee studies tegelijk volgde nl pedagogische academie en geneeskunde. Ik ben na 42 jaar in het basisonderwijs gewerkt te hebben nu met pensioen.
Mvg
Carla Emmerik Denneman
Beste Martin,
Wij aren de “buitenklas”, hoewel ik uit Amsterdam kwam. Wij waren o.a. aktiegroep en eerste bestuur van de leerlingenraad. Dat was in de jaren 1968-1970. Nog ieder jaar hebben wij een reünie van onze klas. Met drie personen uit de klas waren wij het DB. Momenteel maak ik een boekje over die periode, waarbij een medestudent met iedereen indringende interviews heeft gehouden.
Zelf ben ik nog wel bij jullie thuis geweest ( ik woonde Orteliuskade).
Ik denk dat het boek over een maand / anderhalve maand klaar is en gedrukt zal worden. Ik zal je – als het lukt – een PDF sturen.
Hi Jostan Forrer,
Leuk om dit bericht te lezen.
Ik heb ook op de HKS gezeten en ben bevriend met Myrna Eisenring.
Van haar hoorde ik over het boek dat inmiddels verschenen is.
Zou je mij ook een Pdf van het boek kunnen sturen?
Ik herinner me jou nog goed, omdat jij in die tijd heel actief was op de HKS. Je had destijds, en misschien nu nog, een grote mooie zwarte haardos.
Onze klas houdt ook nog ieder jaar met een kleine groep een reünie.
Echt super leuk vind ik dat. We komen dan samen of bij een van ons thuis en veelal bij “Tante Koosje”. Het café zit vlak naast de Kweekschool op de hoek naast de in de oorlog roemruchte kinder crèche. Oud Eik en Linden is zo vroeg helaas nog gesloten.
Hoop dat het gaat lukken.
Ga over enige tijd logeren bij Myrna. dan kan ik het boek in ieder geval even inzien.
Mijn mailadres is: marybraam@gmail.com
Alvast heel erg veel dank!!
Groeten,
Mary Braam
Beste Mary,
Komt in orde.
Groet,
Jostan
jostanforrer@upcmail.nl
Geachte heer Forrer, beste Martin,
In opdracht van de Ipabo werk ik samen met een collega aan een geschiedenis van de rechtsvoorgangers van de Ipabo. Uiteraard komen de HPA en de democratisering in de jaren zestig en zeventig uitgebreid aan bod. Ik heb de periode onderzocht op basis van het HPA-archief en beschreven, maar zou graag ook gebruik willen maken van het boek dat u hebt geschreven. Dat kan wellicht nog weer ander licht werpen op de zaak. Zou u contact met mij op willen nemen?
Hartelijke groet,
Anton van Renssen, Historytelling, Nijkerk
Beste Jostan,
Samen met een collega werk ik in opdracht van de Ipabo – rechtsopvolger van de HPA – aan een geschiedschrijving. Uiteraard komt de democratisering van de HPA uitgebreid aan bod. Inmiddels heb ik die onderzocht en beschreven, maar graag zou ik ook het boek inzien dat je hebt geschreven. Dat kan misschien weer nieuwe inzichten opleveren. Zou je contact met me op willen nemen?
Vriendelijke groet,
Anton van Renssen, Historytelling, Nijkerk
Dag Martin,
Jou vader heb ik als leraar pedagogiek en didactiek gehad. Een zachtaardige kundige man. Hij kon het goed vinden met mijn vader, leeftijdgenoot en hoofd van de lagere school waar ik toen stage liep.
Omdat mijn vader kort na mijn afstuderen in 1979 overleden is is alles rondom de HPA wazig verlopen.
Ik wist bv niet dat er een boek geschreven is door Wim van der Horst die ik als leraar Nederlands heb gehad. Een heel inspirerende man, maar wel beschadigd door de bezettingen.
Ik heb gezocht naar het boek, maar kan alleen een hoek van arend-jan van der Horst vinden met bijna dezelfde titel. Weet jij wellicht of het hier om het zelfde boek gaat?!
Ik heb een heerlijke tijd gehad op de HPA.
Dag Jacqueline
Leuk dat je reageert en dat je je mijn vader nog herinnert.
Ik kan je jammer genoeg niet helpen mbt het boek van Wim van der Horst: ik weet van het bestaan ervan niets af.
Vriendelijke groet,
Martin
Beste Jacqueline,
Las net je bericht aan Martin. Ook ik heb vroeger op de HKS gezeten.
Het boek dat in 1993 over de school is uitgegeven is helaas nergens meer verkrijgbaar. Het boek van de andere van der Horst, die je noemde, komt mij niet bekend voor. Denk niet dat dat hetzelfde boek is. Dat is echt geschreven door W. van der Horst, zoals je al aangaf. Hoop van harte dat je het toch nog eens op een boekenbeurs zult tegenkomen. Veel succes gewenst!
Vriendelijke groet,
Mary Braam