De meeste mensen deugen

De meeste mensen deugen van Rutger Bregman staat al weken in de toptien van bestverkochte boeken.

Ik begrijp dat, want het is een goed boek.

 

Bregman heeft een verfrissende kijk op de hedendaagse samenleving, de tittel zegt het al.

Hij onderbouwt zijn stelling met talloze voorbeelden en vraagt zich terecht af hoe het komt dat bijna iedereen zo’n negatief mensbeeld heeft. Vraag een willekeurige burger hoe het met de mensheid gesteld is en hij zal met een pessimistisch verhaal komen.

We denken allemaal dat de criminaliteit stijgt, dat we steeds individualistischer worden en minder geneigd zijn elkaar te helpen, maar de cijfers tonen iets anders aan: we hebben het beter dan ooit en we zijn veel minder egoïstisch dan we denken.

Ons sombere wereldbeeld heeft gevolgen voor ons eigen bestaan, maar leidt ook al decennialang tot regeringsbeleid dat hierop afgestemd is.

Denk bijvoorbeeld aan het beeld dat met name door de VVD wordt opgeroepen dat mensen in een uitkeringssituatie er een potje van maken: ze willen niets, hangen aan de staatsruif en profiteren van de welwillendheid van de argeloze belastingbetaler.

Als gevolg hiervan worden mensen gekort, scherp gecontroleerd en verplicht tot een tegenprestatie.

Ook op het terrein van economie, strafrecht en belasting denkt men vooral in termen van winstbejag en pogingen tot bedrog of ontduiking. Denk hierbij aan de schandalige manier waarop vermeende fraudeurs behandeld zijn.

De schrijver heeft uitgebreid literatuuronderzoek gedaan en heeft ontdekt dat er heel veel mythen bestaan waaraan het Gesundenes Volksempfinden zich laaft.

Neem het voorbeeld van een bericht uit new York: een vrouw werd meerdere malen gestoken, riep luidkeels om hulp en niemand reageerde. Meer dan 50 buurtbewoners hadden haar hulpkreten gehoord en niemand belde de politie.

Uit deze gebeurtenis kwam zelfs een term voort die ook ingang vond in de psychologie: het Bystander-effect. Als gevolg van dit effect denkt iedereen dat een ander wel zal helpen en doet zelf dus niets. De theorie zegt dus, dat je beter maar één omstander kunt hebben dan meer als je verdrinkt….

Bregman heeft de zaak uitgezocht. Hij ontdekte dat er wel degelijk meerdere mensen de politie hebben gebeld en dat het slachtoffer ook niet eenzaam en alleen is overleden.

Ik las de roman Lord of the Flies van William Golding toen ik een jaar of 12 was. Te jong, want ik hield er slapeloze nachten aan over. In dit boek is een groepje kostschooljongens op een onbewoond eiland geheel op zichzelf aangewezen en alles loopt uit de hand. De sterken nemen de macht over en de zwakkeren zijn het slachtoffer. Het eindigt zelfs in moord.

Bregman vindt het verslag van een werkelijk gebeurde schipbreuk, waarin kinderen echt zichzelf gedurende maanden in leven moesten houden en ontdekte dat dit in volstrekte harmonie gebeurde.

De bekende psychologische experimenten waarin proefpersonen in een gevangenis-setting werden gebracht en waarin zij anderen een schok moesten toedienen in een nagebootste leer-situatie bleken naderhand ernstige methodologische tekortkomingen te vertonen en er was gesjoemeld met de uitkomsten.

De oorspronkelijke uitkomsten (mensen volgen blind bevelen op en zijn tot alles in staat) bleken helemaal niet te kloppen.

Bregman duikt diep de geschiedenis in en vertelt ons dat de mens in het jager-verzamelaartijdvak prima samenwerkte en geen energie stak in oorlog.

Ik keek naar de serie “De kracht van de kringloopwinkel” en vond hierin volop bewijs van Bregman’s stelling. Heerlijk om te zien hoe vrijwilligers zich daar inspannen om hun woonomgeving een beetje mooier en leefbaarder te maken.

Ergens wordt een deskundige geciteerd die voorrekent dat het helemaal niet zo dom is om je medemensen in principe te vertrouwen, er van uit te gaan dat ze deugen. In verreweg de meeste gevallen zal je niet teleurgesteld worden. Heel af en toe loop je tegen een rotzak aan, dat is nooit te vermijden. Maar als je al die tijd niet op je hoede hebt hoeven zijn, en als je steeds de mensen vriendelijk tegemoet bent getreden heb je heel veel energie bespaard en ook veel leuke ervaringen opgedaan….

Laat dit nu net een levensles zijn die ik altijd al toepaste! En ik ben tot nu toe nog maar een of twee keer een echte menselijke rat tegengekomen….

In deze tot pessimisme aanleiding gevende somberder tijden is het heerlijk om eens een boek te lezen dat ons uitzicht biedt op mogelijke positieve verandering.

 

De meeste mensen deugen               8 ½

 

Wie denkt dat Rutger Bregman een lieve naïeve jongeman is zonder tanden moet dit filmpje maar eens bekijken.

De host van een Amerikaans televisieprogramma dat door Fox wordt uitgezonden dacht Bregman voor zijn karretje te kunnen spannen maar wordt volledig in zijn hemd gezet. Hij voelt zich zo gepakt dat hij zelfs begint te schelden….