Ruim baan voor lieve wappies

Afgelopen woensdag zond Powned een documentaire uit over vaccinatieweigeraars.

Ik prijs mij gelukkig dat niemand in mijn familie, – of vriendenkring tot dit gezelschap behoort, want het lijkt me erg moeilijk mijn houding te bepalen.

In sterk polariserend Nederland (naar goed Amerikaans voorbeeld) wordt het een steeds groter probleem je te verhouden tot medeburgers die er vergaande afwijkende meningen op nahouden, die zelden gebaseerd zijn op rationele gronden.

Het lijkt me geen goede zaak hen te negeren of uit je kennissenkring te verbannen. In een beschaafd land moet je toch de dialoog openhouden. Probleem is, dat wetenschappelijk is aangetoond dat mensen die sterk overtuigd zijn van hun eigen gelijk nauwelijks openstaan voor argumenten van andersdenkenden en zich liever laten informeren (of uitsluitend verkeren in kringen van) gelijkgestemden. De term hiervoor is shared information bias*.

 

Ik was blij dat er een documentaire werd uitgezonden waarin een portret werd getoond van weigeraars.

We maakten kennis met enkelen van hen, die een lastig te ontwarren betoog afstaken om uit te leggen dat zij het bij het juiste eind hadden en anderen niet.
De argumenten bevonden zich op het medische vlak (er is onvoldoende bekend over de werking (op lange termijn), men vertrouwde op de eigen immuniteit) en op het ethische: mag een overheid uit oogpunt van de volksgezondheid strenge maatregelen nemen die groepen mensen discrimineren of uitsluiten?

Er werd ook veelvuldig gewezen op inconsequenties in het beleid, die kennelijk ook aanleiding vormden om geen gehoor te geven aan de oproep je te laten inenten.

Daarnaast waren er vooral veel klachten over de behandeling door andere mensen. Die wilden hen niet meer in de nabijheid hebben (een mevrouw mocht niet meer op de sjoelclub komen).

Niet één van hen was bereid de consequenties van hun weigering zich te laten inenten te aanvaarden.

Ze piekerden er ook niet over zich alsnog te laten vaccineren, ook al werd hun familie er in enkele gevallen door uiteen gespleten en was – in een ander geval – wonen in een woongroep wel erg ingewikkeld geworden.

 

De mensen die aan het woord kwamen waren geen diehards die geloofden in ingewikkelde complotten, het woord liefde viel regelmatig. Ze leden ook zichtbaar onder de gevolgen van hun keuze.

Een schrijnend voorbeeld hiervan was de tiener van wie de ouders gescheiden waren. Haar vader had van nabij de ellende meegemaakt van ernstig zieke Covidpatienten en was vanzelfsprekend een groot voorstander van vaccinatie, de moeder was tegenstander. Het arme meisje werd in haar ogen voor een onmogelijke keus gesteld.
Gaandeweg bleek, dat er met haar veel meer mis was dan alleen maar met betrekking tot vaccinatie-keuze. Ze had overduidelijk psychische problemen, en zou gebaat zijn bij professionele hulp.

Bij het begin van de documentaire kwam in beeld dat het hier een film betrof, dit waarschijnlijk in tegenstelling tot een reportage.
Wellicht biedt de keuze voor deze vorm legitimiteit aan het feit dat er nauwelijks weerwerk werd gegeven door de maker.
Voor mij zou het programma veel meer waarde hebben gehad als de interviewer enkele kritische vragen had gesteld en verlangd had dat wazige, ongefundeerde uitspraken hard werden gemaakt.

De makers kozen voor een vorm die af en toe overeenkomst vertoonde met uitzendingen over ruzies die goedgemaakt moeten worden (de virusweigerende dochter was onderweg naar haar vader die heel duidelijk had gemaakt dat hij geen contact met haar wilde hebben zolang ze niet gevaccineerd was.  De voice-over vertelt verlekkerd dat “de oude vader intussen nog geen idee had dat ze eraan kwam”. Schakelen tussen de auto waarin de dochter zenuwachtig met een bos bloemen op schoot zat en de huiskamer van haar nietsvermoedende vader). De film is ook ethisch discutabel: de puber met psychische problemen werd genadeloos door de camera gestalkt.

Hoewel de vorm mij dus tegen de borst stuitte heb ik toch wel het een en ander opgepikt. Opvallend was, dat hier geen geharde principiële actievoerders in beeld werden gebracht, eerder wat wereldvreemde lieden die overtuigd zijn van hun gelijk.

Ik zou ze graag de vraag hebben gesteld of ze het niet bezwaarlijk vonden om in het debat en tijdens demonstraties op een lijn te zitten met veel onverkwikkelijke types die wel in een wereldwijd complot geloven, die journalisten en politici bedreigen en die zichzelf vergelijken met slachtoffers van de Holocaust.

Die zijn namelijk helemaal niet van de liefde.

 

 

* Shared information bias (also known as the collective information sampling bias, or common-information bias) is known as the tendency for group members to spend more time and energy discussing information that all members are already familiar with (i.e., shared information), and less time and energy discussing information that only some members are aware of (i.e., unshared information). Harmful consequences related to poor decision-making can arise when the group does not have access to unshared information in order to make a well-informed decision.

(Wikipedia)