In Europa

Ik had Geert Mak ontdekt toen ik hoorde dat hij Reizen zonder John had geschreven, in navolging van het mooie Travels with Charley van John Steinbeck.

Ik genoot van zijn stijl en taalgebruik en nam me voor meer van hem te lezen.

Inmiddels heb ik De levens van Jan Six, Het Stadspaleis (over het stadhuis/paleis van Amsterdam) en In Europa verslonden.

 

In Europa is een kloek tweedelig werk waarin Mak Europa in de periode 1900 – 2000 bespreekt. Hij besteedt veel aandacht aan details en voert ook vaak “gewone” mensen op, die hij uitgebreid aan het woord laat.

Ik herken veel, vooral met betrekking tot de wereldoorlogen, maar lees ook veel nieuwe dingen. Hij zorgt er ook voor dat ik verbanden zie die eerder niet zo duidelijk waren.

De boeken van Geert Mak worden gekenmerkt door de enorme eruditie die hij tentoonspreidt, zijn geduldige aandacht voor het detail en zijn fraaie literaire stijl. Hij is een geweldig observator.

Het koren is gemaaid. De bomen zijn rood van de appels. Een man en een vrouw sjokken met hooivorken over de weg. Naast de huizen liggen de houtstapels, keurig geordend voor de winter, zwaar van de harslucht. Op een helling zijn twee mannen aan het ploegen, de een zit op een knallend rood trekkertje, de ander zwoegt achter de ploeg.(Tsjechië).

 

De volgende avond wordt er een grote processie gehouden. Op het enorme plein voor de basiliek waaieren eerst duizenden pelgrims in het rond, mannen in hun zondagse pak, vrouwen in stijve jurken, hoestende bejaarden, kinderen op krukken, een verbluffende massa zonder systeem of doel. Maar dan valt de duisternis, de stoet begint zich te vormen, en daar gaan ze: honderden mannen en vrouwen in rolstoelen, de kaars stijf omhoog, de lippen meeprevelend met het Ave Maria dat uit de luidsprekers schalt, soms hangend in de dekens, soms het gezicht vol verband, een enkeling onder de aidsvlekken, twee ouders die het hoofd van hun verlamde jongen proberen recht te houden: kijk, kijk toch naar de Maagd. Alle wanhoop uit de achterkamers van Europa barst hier open. (Lourdes).

Ik gaf dit mooie boek cadeau aan mijn zoon en hoop dat hij dit met net zoveel belangstelling en plezier zal lezen als ik.

Enige jaren na het verschijnen van het boek maakte de VPRO een gelijknamig televisieserie. Mak treedt hierin op als commentator (”waar waren we vorige week ook al weer gebleven?”).

In deze serie wordt de geschiedenis natuurlijk ook verteld, maar nu voorzien van schitterend beeldmateriaal. Het is bepaald niet een herhaling van het boek, ik heb al veel nieuwe dingen gezien en gehoord en de omstandigheid dat je nu ook beelden ziet van wat je eerst alleen had gelezen is natuurlijk heel bijzonder. Je kunt lezen over de zuigende klei in de loopgraven van de Somme, maar als je filmbeelden ziet van het totaal vernietigde landschap, waar werkelijk niet een grassprietje meer aanwezig is, dringt de werkelijkheid pas echt tot je door.

We nemen de serie rustig tot ons, er zijn nog 30 afleveringen te gaan!

Via Marktplaats heb ik me al weer verzekerd van drie nieuwe boeken van Mak. Ik rust niet vóór ik alles van hem gelezen heb.

 

In Europa (het boek):         9

In Europa (de tv serie):                  8