Manifest in woelige tijden

Een Neerlands Hoop in Bange Dagen klassieker luidt: het is weer tijd om te bepalen waar het allemaal op staat. In 1978 was de deelname aan het wereldkampioenschap voetbal in Argentinië de aanleiding. De cabaretiers vroegen zich af of je wel moest voetballen in een land waar gemarteld werd en gemoord. Bloed aan de paal heette het nummer.

Ze maakten zich er niet populair mee.

Mijn wekelijkse discussie met een fervente Wilders-aanhanger, het boek dat ik aan het lezen ben (waarover later meer) en enkele gesprekken met mijn zoons brachten mij ertoe om ook eens pas op de plaats te maken: waar sta ik nu, anno 2019 eigenlijk?

Ik ben net 64 geworden, door welke principes laat ik mij leiden? Wat is belangrijk voor mij, welke standpunten moet ik innemen?

Ik maakte wat aantekeningen en kwam op de volgende opsomming, je zou het een manifest kunnen noemen van een geëngageerd persoon in woelige tijden.

• Het ouderwetse “fatsoen” is altijd een goede leidraad. Op de één of ander manier weet iedereen eigenlijk wel wat het inhoudt en als iedereen zich zou voornemen niets onfatsoenlijks te zeggen of te doen zou de wereld al een veel prettiger plaats zijn.
• In het verlengde hiervan kan worden vastgesteld dat je je sociaal moet opstellen: opkomen voor de zwakkeren en niet alleen aan het eigen belang denken.
• Het helpt als je je van tijd realiseert dat we ons hier in Nederland in een uiterst bevoorrechte positie bevinden. Er is vrede, welvaart en vrijheid van meningsuiting.
• Onze democratie rammelt af en toe, op Europees niveau is onze invloed gering, maar bijna alle andere staatsvormen zijn een stuk slechter.
  Je kunt wel wensen dat “er beter naar je geluisterd wordt”, dat “ze” de problemen eens goed moeten aanpakken, vinden dat er teveel gepraat wordt en hunkeren naar een sterke man die van aanpakken weet (”dat gaan we regelen”), maar de kans is groot dat het helemaal niet beter wordt. Wel slechter.
• Als je denkt dat een misstand zo groot is dat je de democratie of de rechtsstaat geweld aan kan doen om die op te lossen kan je weleens van een koude kermis thuiskomen. Soms is het middel erger dan de kwaal.
• Bedenk of je zelf in een land zou willen wonen waar een minderheid zijn wil oplegt.
• Geloof in het mechanisme van de wetenschap: je doet gedegen onderzoek en laat je leiden door de uitkomsten. Blijf tegelijkertijd controleren of je aannames kloppen.
• Controleer complottheorieën en onderwerp ze aan wetenschappelijke criteria.
• Accepteer dat in een democratie de besluitvorming vaak traag is en de resultaten soms tegenvallen.
  Als er wetten of regelingen worden aangenomen zullen er altijd mensen misbruik van maken. Accepteer dat en spoor je volksvertegenwoordigers aan de wetten nog beter en sluitender te maken.
• Koester de vrije pers. Macht moet altijd worden gecontroleerd en de pers is daarvoor een uitstekend middel.
  Lees kritisch maar heb ook vertrouwen in de beroepseer van goede journalisten.
  Het NOS-journaal is links: onzin.
• Houd de rechtsstaat in ere. Heb vertrouwen in de beroepseer van rechters en als je niet tevreden bent kan je in hoger beroep gaan. Alle rechters zijn D’66 ers: onzin.
• Heb begrip voor anderen en andersdenkenden. Iedereen heeft recht op zijn mening en iedereen heeft het recht niet over één kam geschoren te worden. Hoed u voor generalisatie.
• Het ouderwetse spreekwoord “Wat gij niet wilt dat u geschiedt doe dat ook een ander niet” is zo gek nog niet.
• Wantrouw mensen die zich uitsluitend verlaten op de sociale media.
  Wantrouw mensen zonder humor.

Je zou er haast moedeloos van worden: er zijn heel wat mensen op de wereld (waaronder de president van de Verenigde Staten) die precies tegenovergesteld aan dit manifest denken en handelen.

Als je dan ook nog kijkt naar de toestand waarin het milieu verkeert dreigt het gevaar dat je cynisch wordt of onverschillig.

Er zijn echter drie redenen om hoop te blijven houden: er blijkt ongelooflijk veel mogelijk op technologisch gebied (15 jaar geleden was het ondenkbaar dat bussen op elektriciteit zouden rijden), er is wel degelijk forse mentaliteitsverandering mogelijk (denk aan het roken) en er zijn veel geweldige jonge mensen die wel degelijk geëngageerd zijn en die de wereld vast een stuk mooier gaan maken.