Ik heb van mijn moeder een metalen busje geërfd waarin allemaal muntjes zitten.
Ze komen uit allerlei landen en zijn in haar bezit gekomen via haar moeder, mijn oma.
Mijn oma was getrouwd met een “Godsdienstonderwijzer”. Hij trok met zijn T-Ford van dorp naar dorp en verving daar de plaatselijke predikant als die niet kon preken. Mijn moeder vergezelde hem vaak.
Mijn grootouders woonden in Zeeland, de bevolking was daar doorgaans protestant en trouw kerkganger.
Tijdens de dienst werd gecollecteerd en na afloop telden mijn opa en mijn moeder het geld.
De collectezakken (vaak bevestigd aan lange bamboestokken zodat ook de moeilijk te bereiken gelovigen hun bijdrage konden leveren) werden leeggestort in de consistoriekamer en de muntjes werden gesorteerd. Ik stel me voor dat er weinig biljetten bij hebben gezeten.
Nu gebeurde het heel regelmatig dat de kerkgangers een buitenlands of heel oud muntje in de collectezak hadden gedeponeerd. Soms waren het zelfs penningen die geen betaalmiddel waren.
Mijn opa wist kennelijk niet wat hij met die vreemde muntjes moest doen en stopte ze maar in een busje.
Wat een fantastisch staaltje hypocrisie werd hier tentoongesteld: braaf naar de kerk gaan, aantoonbaar een bijdrage leveren aan de kerk (iedereen hoorde immers het geluid dat jouw muntje maakte toen het in de zak werd gegooid) en dan stiekem de boel belazeren met een waardeloze bijdrage.
Het is heel goed mogelijk dat het hier gaat om gemeenteleden die zo arm waren, dat ze echt geen cent konden missen voor de kerk, maar ik heb zo’n vermoeden dat er ook weleens een steile Zeeuwse boer bij zat die genoeg geld had.
Je vraagt je natuurlijk af hoe deze kerkgangers met zichzelf (en hun God) in het reine kwamen. Ik kan me namelijk niet voorstellen dat deze mensen zich niet realiseerden dat ze uiterst onchristelijk bezig waren.
Wat opvalt is, dat ze er niet voor kozen de collectezak aan zich voorbij te laten gaan, een bijdrage is immers niet verplicht. Kennelijk was dat, zelfs als je volkomen berooid was, absoluut not done.
De angst dat er door je medegelovigen op je neergekeken werd was dus groter dan de vrees voor de Heere.
Heeft het er iets mee te maken dat het hier om Protestanten ging?
Vast staat dat de Katholieken door de eeuwen heen ongelooflijk veel geld gedoneerd hebben aan de kerk, de schitterende kerken die met enorm veel inspanning en offers gebouwd zijn getuigen hiervan.
Zou de kathedraal van Den Bosch er gestaan hebben als de Roomse gelovigen ook zoveel waardeloze muntjes hadden gedoneerd?
Wat zit er allemaal in het busje?
Heel veel geld uit Europese landen, maar ook wel van veel verder weg. De munten zijn meestal eind 19e, begin 20e eeuw gedateerd.
Het hakenkruis op enkele muntjes: een lesje geschiedenis. De muntjes zijn uit 1937-1939.
Deze zijn allemaal zo versleten, dat niet meer vast te stellen is waar ze vandaan komen of uit welk jaar ze zijn. Het was natuurlijk wel klinkende munt in het kerkzakje.
Van links naar rechts: Zweminrichting Heemstede 1930, een reclamepenning van Brandstofhandel Apeldoorn, een hangertje Virgo Maria (van de concurrent dus), one penny 1902 (Engeland), een Chinese munt met vierkant gat en een munt van de Chambre de Commerce d’Evreux 1921
Het opschrift is bijna niet te lezen, Concoriares Arveoris, er staat een wapenschild op met een draak en een waardeaanduiding (?) van 6s. Op de achterkant een ridder te paard. Voor zover ik kan zien geen jaartal.
Het linkermuntje is een cent uit 1863; Op het andere muntje staat India Batav 1803, met aan de andere kant het Nederlandse wapen en de waarde 5 1/16.
Ten slotte: toen ik de muntjes bekeek realiseerde ik me dat het heel goed mogelijk is, dat er een interessante (en misschien wel heel waardevolle!) bodemvondst bij zit.
Stel je eens voor, dat een gierige Zeeuw destijds geheel onwetend een fortuin heeft geschonken aan de kerk….
Misschien kwam dat hem wel van pas toen hij zich na zijn overlijden in de hemel verantwoorden moest.
Ik doe alle muntjes weer in het busje en fantaseer dat ik een keer bezoek krijg van een expert in de numismatiek die me vertelt dat er enkele unieke muntjes tussen zitten die ik voor heel veel geld zal kunnen verkopen.
De opbrengst gaat uiteraard naar de kerk….