Wiebelkoers
Het is weer raak. Er moest weer zo nodig wat verspijkerd worden in het onderwijs en nu blijkt dat er toch weer ongewenste neveneffecten zijn.
Hoe is het mogelijk dat men nu pas ontdekt dat leraren geneigd zijn hun advies af te stemmen op het opleidingsniveau van de ouders? Ik leerde al 40 jaar geleden op de Pedagogische Academie dat we daarvoor moeten oppassen.
Met veel bombarie werd de Citotoets opgedoekt terwijl iedere ervaringsdeskundige kon vertellen dat de toets een bijzonder goede voorspeller is (want zeer valide) en een zeer gewaardeerd hulpmiddel in het gesprek met leerling en ouders.
Ouders kunnen heel veel druk uitoefenen op de leerkracht van hun kind om een Havoadvies te bewerkstelligen waar een VMBO-advies beter op zijn plaats zou zijn geweest. Niet geheel onterecht heerst er grote angst bij ouders dat hun kind op het VMBO belandt. Niet alleen kan het leerklimaat daar best heavy zijn, de kans dat je kind alsnog opklimt naar een hoger schooltype is zeer klein.
Toen onze zoon van zijn onderwijzer als voorlopig schooladvies VMBO kreeg heb ik veel moeite gedaan de vervolgschool zover te krijgen dat ze een plaatsje voor hem openhielden op de afdeling HAVO. Ik vroeg hen te wachten op de uitslag van de Cito-toets, ik zou me daaraan conformeren. Uit de toets kwam een duidelijk Havoadvies, inmiddels heeft mijn zoon de HAVO succesvol afgerond.
In mijn eigen onderwijspraktijk maakte ik volop gebruik van de Citoresultaten in mijn gesprekken met leerlingen en ouders. Ik had de gewoonte om bij het bekend worden van de uitkomst van de entreetoets aan het eind van groep 7 de uitslag met de ouders en de leerling te bespreken, de leerkracht was daar natuurlijk ook bij. We konden hen dan al voorbereiden op de uitslag van de eindtoets, en konden ook samen kijken wat er in de tussenliggende periode nog moest en kon gebeuren.
In dezelfde setting bespraken we de Cito-eindtoets, ik heb nooit meegemaakt dat ouders verbaasd waren over het resultaat, een enkeling misschien in positieve zin: hun kind had op de toets beter gepresteerd dan ze gedacht hadden. Ouders hadden dan ook bijna nooit moeite met het advies dat onze school gaf mbt het vervolgonderwijs. Ik had de gewoonte om bij twijfel het hogere type te adviseren. Ik weet dat het goed is voor kinderen de lat hoog te leggen. Ik beklemtoonde altijd dat er goed contact was tussen onze school en de vervolgscholen en dat deze veel waarde hechtten aan het advies van de leraar, die het kind immers heel goed kent (in de schoolsituatie). Ik maakte in deze gesprekken ook gebruik van de terugrapportage van het vervolgonderwijs: ik kon aantonen dat ons advies in verreweg de meeste gevallen correct bleek te zijn geweest.
Ik benijd de leerkrachten niet die nu zonder ruggensteun van de Citotoets deze gesprekken moeten voeren. Ik vrees dat er docenten zullen zijn die toegeven aan de druk van assertieve (of zelfs agressieve) ouders en een te hoog advies geven. Zij zullen blij zijn af en toe een ouder tegenover zich te vinden die niet met de vuist op tafel slaat en zonder meer accepteert wat de school adviseert. Is er niet het risico dat kinderen van deze ouders bij twijfel juist het lagere advies krijgen, ook om te voorkomen dat de school uit de pas gaat lopen met betrekking tot het aantal HAVO-VWO adviezen? Het wordt immers een beetje ongeloofwaardig als er bijna geen VMBO-adviezen meer worden gegeven. Zal het vervolgonderwijs de school nog zonder meer vertrouwen?
De minister krijgt nu de kans een rechte koers te varen door te vertrouwen op de mensen uit het veld. De Citotoets moet terug, want de leerling is zoals altijd het grootste slachtoffer van verkeerde beleidsbeslissingen.